Typisch Spaans

Waar denk je aan als je aan Spanje denkt? Voor veel mensen is dat natuurlijk zon, warmte en vakantie. Maar wat is er wat je als typisch Spaans kunt zien? Wat is zo kenmerkend voor de Spaanse cultuur en welke gerechten en producten mag je als typisch Spaans categoriseren. Bij ons schieten zaken als tapas, paella, flamenco, siësta, stierenvechten en sherry als eerste naar binnen. Op deze pagina hebben wij een aantal zaken en producten op een rijtje gezet die wij als typisch Spaans beschouwen. Mocht je zelf nog een leuke aanvulling hebben laat het ons dan weten via e-mail. We zijn erg benieuwd of er typisch Spaanse elementen zijn die wij over het hoofd gezien hebben.

Toen wij als klein kind in de jaren zeventig voor het eerst naar Spanje gingen viel het ons op dat onze ouders daar een drankje dronken met vruchten er in. Hoewel wij zelf absoluut ook liefhebbers zijn van fruit mochten we het als pakweg 8 of 9-jarige kinderen niet drinken, want in het drankje zat alcohol. Inmiddels weten we heel goed wat sangría, want daar hebben we het over, is. Als tiener er ooit een keer goed dronken van geweest tijdens de eerste reis zonder ouders naar Spanje (het leek wel limonade…), inmiddels als verstandige veertigers weten we een goed glas sangría heel goed te waarderen.

Sangria is gemaakt van rode of witte wijn (cava kan uiteraard ook) met vruchten. Dat kunnen allerlei soorten fruit zijn zoals sinaasappel, citroen, appel, aardbei of perzik. Er zijn geen vaste regels over welk fruit er in moet. Vervolgens wordt er een zoet element aan toegevoegd. Dat kan suiker(water), honing of vers vruchtensap zijn. Wij voegen er zelf ook een flinke scheut brandewijn aan toe en natuurlijk volop ijsblokjes. Sangría (met de klemtoon op de ‘i’) blijft een heerlijk drankje, vooral op zomerse dagen.

Mocht je je willen laten verleiden om kant en klare flessen of sangría mee te nemen uit Spanje of deze hier te kopen, doe het niet. Dit kant en klare product lijkt amper op een goede kan sangría die je eenvoudig zelf maakt. Wij zouden zelfs adviseren om in het geval van rode wijn een wat vollere, krachtigere wijn te pakken. Bij voorkeur natuurlijk een Spaanse wijn.

De doorsnee dag van een gemiddelde Spanjaard ziet er heel anders uit dan die van een Nederlander. Dat komt vooral door de siësta. Deze periode van middagrust wordt nog veel toegepast in Spanje. Vooral in de hete zomermaanden wordt een langere periode van rust tijdens de heetste uren als een aangename onderbreking van de dag gezien. Een deel van de mensen gebruikt deze uurtjes om een uiltje te knappen na een korte lunch, een andere deel gebruikt het om in de koelte van de schaduw uitgebreid te genieten van een lunch. Normale tijden voor een siësta zijn van ongeveer 13:30-14:00 uur tot ongeveer 16:30-17:00 uur. Winkels en bedrijven sluiten massaal hun deuren. Je merkt dat de internationale bedrijven (en winkelketens) in grotere mate niet meedoen aan de siësta. Ook zie je dat op toeristische bestemmingen de typische toeristenwinkels ook vaak niet meedoen aan deze middagsluiting.

Wie denkt dat de siësta al eeuwenlang toegepast wordt in Spanje die heeft het mis. Naar verluid is de siësta pas in het begin van de twintigste eeuw ontstaan doordat hooggeplaatste ambtenaren hun middagpauze op begonnen te rekken. Dit voorbeeld vond al snel opvolging onder de lager geplaatste ambtenaren en vervolgens ook door de gewone werklui. Siësta wordt door Spanjaarden veelal als een recht gezien. Pogingen om de siësta af te schaffen worden dan ook onder luid protest de kiem gesmoord, ondanks geluiden vanuit Europa dat deze manier van weken niet efficiënt is. Bedrijven moeten ’s avonds immers langer openblijven om de verloren tijd goed te maken.

Het eenpansgerecht paella is oorspronkelijk een streekgerecht uit Valencia, maar wordt tegenwoordig als typisch Spaans gerecht gezien. Je kunt dan ook in vrijwel iedere uithoek van Spanje paella eten. De naam dankt het gerecht aan woord ‘patella’ dat in het Catalaans/Valenciaans ‘pan’ betekent. Basis voor het gerecht is de paella-rijst die al sinds de vroege middeleeuwen in de provincie Valencia verbouwd wordt. De korte dikke rijstkorrels hebben een hoog absorberend vermogen. De oorspronkelijke Paella Valenciana wordt gegeten met producten die lokaal aanwezig zijn zoals konijn en kip. De tegenwoordig meest bekende variant met vis- en schaaldieren is later aan de kust ontstaan.

Hoewel er al jarenlang sprake is van één land zijn er binnen Spanje verschillende gebieden waar de inwoners het heel graag anders zouden zien. Een bekend voorbeeld hiervan is Baskenland. Deze regio beslaat een deel van het noorden van Spanje en het zuidwesten van Frankrijk. Het ‘ons’-gevoel is hier zo sterk dat er een duidelijke drang is om deze autonome regio af te laden scheiden van Spanje. Het nationalistische deel van de Baskische afscheidingsbeweging ETA heeft decennia lang door middel van geweld geprobeerd deze afscheiding te realiseren. In 2010 kondigde de ETA een permanent staakt-het-vuren af. Niet omdat de wens van een zelfstandig Baskenland minder geworden is, maar omdat men nu op basis van dialoog probeert hun doel te bereiken. De ETA is inmiddels zelfs helemaal opgeheven.

Een andere autonome regio waar zelfstandigheid een vrij grote wens is, is Catalonië. Binnen deze noordoostelijke regio waarvan Barcelona de hoofdstad is bestaat onder een groot deel van de bevolking de wens om Catalonië af te scheiden van Spanje en door te gaan als een zelfstandige staat. Tijdens een informeel referendum in het jaar 2014 sprak maar liefst 80,7 procent van de Catalanen zich uit voor onafhankelijkheid.

Deze verdeeldheid is ook in het dagelijks leven voelbaar in Spanje. Zo hebben wij uit eerste hand het verhaal gehoord van een Spaanse die inmiddels al jarenlang in Nederland woont en die voor haar werk nog veel in Spanje komt. Op het moment dat zij in Barcelona komt en Spaans spreekt dan maakt ze het mee dat mensen net doen alsof ze haar niet verstaan. In Catalonië is Catalaans immers de officiële taal en de wens om onafhankelijk te zijn zorgt ervoor dat ze daarom soms net doen of ze geen Spaans verstaan. Op het moment dat haat Nederlandse man in steenkolen-Spaans tegen dezelfde mensen praat dan verstaan ze hem wel. Hij is immers geen Spanjaard, dus wordt het hem vergeven dat hij Spaans spreekt in plaats van Catalaans.

Spanjaarden zijn gek op voetbal. Voor een deel van de bevolking komt deze volkssport zelfs voor hun partner en/of gezin. Dit is merkbaar aan hoe het voetbal leeft binnen Spanje en op welk niveau de Spaanse teams meekomen op internationaal niveau. Op dagen dat er belangrijke wedstrijden gespeeld worden is het voetbal dat de klok slaat. Bij meerdere clubs zijn er wachtlijsten voor de seizoenskaarten. Voor de meest geliefde duels worden woekerprijzen gevraagd en betaald voor de laatste losse tickets die te koop zijn. Vooral de wedstrijden tussen FC Barcelona en Real Madrid zijn enorm populair om te bezoeken.

Hoewel de Spaanse keuken veel meer omvat dan tapas, zijn deze kleine hapjes inmiddels uitgegroeid tot hét symbool van de Spaanse keuken. En dat terwijl een tapa op zich oorspronkelijk niet in restaurants, maar in bars voorkomen. Met een tapa wordt eigenlijk een schoteltje bedoeld waarmee een glas bier of ander drankje beschermd wordt door allerlei soorten rondvliegende insecten. In de loop der tijd is er de gewoonte ontstaan, met name in Andalusië, om een klein hapje op het schoteltje te leggen. Dit was het begin van het verschijnsel tapas zoals we die nu kennen. Feitelijk zijn tapas vaak kleinere porties van verschillende Spaanse lekkernijen zoals Iberische ham, kroketjes, pimientos de padron, gemarineerde mosseltjes, Spaanse kaas, gehaktballetjes, stukjes stoofvlees en andere heerlijke gerechtjes.

Spanjaarden bestellen vooral hele porties of halve porties als ze uit gaan eten. De tapa is voor hen echt iets voor in de kroeg. Toeristen daarentegen gebruiken tapas om een zo gevarieerd mogelijke hoeveelheid gerechtjes op tafel te krijgen. De tapa is dus echt iets typisch Spaans. De manier waarop tapas tegenwoordig steeds vaker toegepast worden is eigenlijk niet hoe het volgens de Spaanse tradities hoort.

Wie de klanken van de flamenco hoort die twijfelt in de meeste gevallen geen moment over welke muzieksoort er op dat moment gespeeld wordt. De flamenco is zo Spaans en zo herkenbaar, dat het inmiddels door UNESCO opgenomen is als Wereld Erfgoed. De volksmuziek met invloeden uit verschillende culturen is grotendeels ontstaan in de regio Andalusië. Daar heeft de flamenco zich ontwikkeld tot de muziek en de bijbehorende gepassioneerde dans die menig Spanjaard en toerist in vervoering brengt. De flamenco heeft zich inmiddels ook over andere delen van Spanje uitgestrekt en wordt daarom tegenwoordig als iets typisch Spaans gezien.

Laten we meteen beginnen met te melden dat wij bepaald geen voorstander zijn van stierenvechten. Dieren aan een ongewilde en ongelijke strijd deel laten nemen met als doel om de mens te vermaken wordt door een groter groeiende groep mensen afgekeurd. Wie het vanuit het Spaanse standpunt bekijkt die moet erkennen dat het een Spaanse traditie is. Uit ervaring weten we dat het lastig is om bepaalde tradities te stoppen of aan te passen. Kijk maar naar de discussie omtrent het Sinterklaasfeest en de pieten.

Er bestaat discussie over hoe ‘Spaans’ het stierenvechten is. Er zijn andere landen waar dit soort gevechten plaatsvonden of nog steeds plaatsvinden, zoals Portugal en het zuiden van Frankrijk. De vraag is dus of het typisch Spaans is of iets voor Zuid-Europa.

Spanjaarden houden van feesten. Als er sprake is van een nationale feestdag dan wordt deze vaak zeer uitbundig gevierd. Feesten doet men in Spanje vooral samen. Dat kan met een familie zijn, een straat, een wijk of zelfs een compleet dorp of een hele stad. Zo wordt de week voorafgaand aan Pasen in Spanje erg uitgebreid gevierd, vooral in steden zoals Cordoba en Granada. Dagenlang worden er processies gehouden waarbij het dagelijks leven praktisch stil komt te liggen. In het katholieke Spanje worden er op lokaal niveau gedurende het hele jaar allerlei processies en feesten gehouden.

Op de Canarische Eilanden wordt lokaal het carnavalsfeest vrij uitbundig gevierd. Pamplona is bekend vanwege het stierenrennen tijdens Las Fiestas de San Fermín en in Buñol vind iedere laatste zondag van augustus La Tomatina plaats. Dit grootse tomatengevecht geniet veel internationale bekendheid.

Internationaal iets minder bekend zijn de Moros y Cristianos feesten die vooral in de regio Valencia volop gevierd worden. Hiermee wordt de Christelijke overwinning op de Moren gevierd. Er komt veel traditionele kleding en muziek te pas aan deze feesten die tijdens de zomermaanden op verschillende plekken gehouden worden.